Son zamanlarda kripto dünyasında yaşanan yaygın dolandırıcılık işlemlerinden biri olan rug pull nedir sorusuna bu yazımızda cevap bulacağız. Türkçe karşılığı halı çekme olan rug pull işleminde geliştirme ekipleri projenin tüm likiditesini satarak ortadan yok olurlar. Rug pull adını beklenmedik bir şekilde desteği geri çekmek anlamına gelen halıyı altından çekmek ifadesinden alır. Bu tarz dolandırıcılıklar en çok merkezi olmayan borsalara likidite sağlayan DeFi projeleri ile ilişkilendirilir. Yeni projelerin DeFi tokenleri genellikle merkezi borsalarda listelenmez. Bu da merkezi olmayan borsaların tek likidite kaynağı olduğu anlamına gelir. Bir tür dolandırıcılık sınıfına giren rug pull işlemi merkezi olmayan bir finans (DeFi) istismarıdır.
Rug Pull Çeşitleri Nelerdir?
Kripto dünyasında üç ana rug pull çeşidi bulunmaktadır:
- Likidite çalma
- Satış emirlerini sınırlama
- Dumping (fiyat indirme)
Likidite hırsızlığı en yaygın kullanılan rug pull çeşitlerinden biridir. Token yaratıcıları likidite havuzundan tüm tokenleri çektiği zaman meydana gelir. Bunu yapmak, yatırımcılar tarafından para birimine enjekte edilen tüm değeri ortadan kaldırarak fiyatını sıfıra indirir. Bu likidite hırsızlığı genellikle DeFi ortamlarında gerçekleşir.
Satış emirlerini sınırlamak, kötü niyetli bir geliştiricinin yatırımcıları dolandırdığı ince bir yoldur. Bu yöntemde geliştirici tokenleri satabilecek tek taraf olmak için kod hazırlar.
Damping ise geliştiriciler kendi büyük token arzını hızla sattığında gerçekleşir. Bunu yapmak, kripto paranın fiyatını düşürür ve kalan yatırımcıların değersiz tokemleri elinde tutmasına neden olur. “Dumping” genellikle sosyal medya platformlarında gerçekleştirilen yoğun tanıtımların ardından ortaya çıkar.
İlginizi Çekebilir: Ölü Kedi Sıçraması Nedir?
Hard Pull ve Soft Pull
Rug pull hard ve soft olmak üzere iki şekilde gerçekleşmektedir. Kötü amaçlı kod likidite hırsızlığı hard pull’a dahil olurken soft pull bir varlığın boşaltıldığı durumlarda kullanılır. Likidite hırsızlığı da hard pull olarak kabul edilmektedir.
Soft rug pull ise kripto varlıkları hızlı bir şekilde boşaltan token geliştiricilerine atıfta bulunur. Bu olay geri kalan kripto yatırımcılarının elinde ciddi şekilde devalüe edilmiş bir token miktarı bırakır. Dumping, etik olmadığı halde hard pull ile aynı grupta değerlendirilmez.
Kripto Rug Pull Yasa Dışı mı?
Kripto rug pull işlemleri her zaman yasa dışı olmamakla birlikte etik bir hareket değildir. Hard pull yasa dışı kabul edilirken soft pull etik olarak kabul edilmemektedir ve her zaman yasa dışı değildir. Türk kripto para borsası Thodex’in çöküşü kripto dünyasında yaşanan rug pull’a iyi bir örnektir. 2 milyar dolar değerindeki hırsızlık 2021 yılının en büyük kripto rug pull olaylarından biriydi.
Kripto Dünyasında Rug Pull Nasıl Önlenir?
Yatırımcıların varlıklarını rug pull işlemlerinden korumaları için dikkat etmeleri gereken birkaç kural bulunmaktadır:
- Bilinmeyen ve anonim geliştiricilere dikkat edilmesi
- Kilitli olmayan likiditeye dikkat edilmesi
- Satış emirlerindeki limitler
- Sınırlı token sahipleri ile hızla yükselen fiyat hareketi
- Şüpheli yüksek verim
- Dış denetim olmaması
