Tüm finansal piyasalar için kullanılan ayı piyasası ingilizce bearish market veya bear market olarak adlandırılmakta olup piyasanın yönü hakkında yatırımcıya bilgi vermektedir. Arzın talepten daha büyük olduğu zamanlar kullanılan ayı piyasası kavramı, genellikle fiyatların düşmeye başladığı ve piyasanın karamsar olduğu durumlarda kullanılmaktadır. Finansal bir ürünün ayı piyasasında olduğunu söylemek için, ana trendin aşağı yönlü hareket etmesi gerekirken ilgili piyasanın belirli bir dönem içerisinde teknik olarak en yüksek seviyeden %20 düşüş yaşaması gerekmektedir. Ayı piyasasının ne kadar süreceği hakkında bir kanı olmamakla birlikte ürünün en düşük fiyata ne zaman ulaşacağını tahmin etmekte oldukça zordur.
Piyasanın ayı trendine girdiğini duyuyorsak, ekonomik daralmanın yaşandığı bir dönemde bulunuyoruz demektir. Ayı piyasasının oluştuğu bir zaman diliminde yatırımcılar ya panik yaşar ya da olduğundan daha fazla temkinli davranarak hareket eder. Bu iki duygu da onları belirsizliğe sürükler. Böyle bir durumda yatırımcılara acele bir şekilde karar vermeden trend analizi yapmaları önerilir.
Ayı Piyasasında Nasıl Yatırım Yapılmalı?
Ayı piyasası döneminde işlem yapan yatırımcılar trendin aşağı yönlü hareket etmesi nedeniyle karlarını en üst düzeyde tutabilmek için boğa piyasasından farklı stratejiler uygulamak zorunda kalırlar. Ayı piyasasının hakim olduğu dönemlerde yatırımcılar genellikle aşağıdaki stratejiler doğrultusunda hareket ederler:
Açığa Satış: Açığa satış işlemi, yatırımcının elinde olmadığı sermaye piyasası ürünlerini sonradan yerine koymak şartı ile satmasını sağlayan emir türüdür.
Teknik Analiz: Piyasa ayı dönemindeyken yatırımcılar bu dönemin ne zaman sonlanacağını tahmin edebilmek için sık sık teknik analize başvururlar. Yatırımcılar kısa vadeli işlemlerde ise, düşük fiyattan alıp yüksek fiyattan satmak için trendin destek ve direnç noktasına göre alış satış emirlerini girerler.
Uzun Vadeli Yatırım: Yatırımcılar ayı piyasasında düşük fiyattan aldıkları varlıkları ellerinde uzun süre tutarak düşüş trendinin sona ermesini beklerler. Fiyatlar yeniden yükselmeye başlayıp, piyasa yukarı yönlü harekete geçtiği zaman yüksek fiyattan satıp kar elde ederler. Bu strateji ayı piyasasının ardından boğa piyasasının geleceği varsayımına dayanarak izlenir.
Portföy Çeşitlendirmesi: Yatırımcılar piyasaların beklenti yönünde hareket etmemesi ihtimaline karşı portföylerinde çeşitli varlıklar bulundurarak riski minimize etmeye çalışırlar.
Etkileri Tüm Dünyayı Etkileyen Bazı Ayı Piyasası Örnekleri
Kara Pazartesi: 19 Ekim 1987 tarihinde Wall Street’te gerçekleşen Kara Pazartesi olayında kısa bir zaman diliminde büyük değer kayıpları yaşandı. Hong Kong borsasında başlayan düşüş sırayla Avrupa ve ABD’yi de etkiledi. Günün sonunda ise Dow Jones borsası 500 puanlık düşüşle %22.6 değer kaybetti. Borsaların bir günde tüm zamanların en yüksek değer kaybettiği gün olarak bilinirken Dow Jones’u birçok borsa takip etti. Olayın yaşandığı Ekim ayı sonunda Hong Kong borsası %45.8, Avustralya %41.8, İspanya %31, Birleşik Krallık %26.4, Kanada %22.5, Yeni Zelanda ise %60 değer kaybetti. Dow Jones borsasının ise bu dönemden çıkıp değerini geri kazanması yaklaşık 2 yıl sürdü.
Büyük Buhran: Büyük Buhran veya 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı olarak bilinen, 1929 yılında başlayıp 1930 yılının sonlarına kadar varlığını hissettiren ekonomik krizdir. Kuzey Amerika ve Avrupa’yı merkez alan buhranın dünyanın birçok yerinde özellikle sanayileşmiş ülkelerde yıkıcı etkiler yarattığı bilinmektedir. ABD merkezli ayı piyasasının etkileri uzun yıllar dünya piyasalarında hissedildi.
Dot-com Balonu Krizi: 1999-2000 yılları arasında teknoloji firmalarının yer aldığı borsa endeksi olan NASDAQ’daki hisselerin büyük değer kaybı yaşamasıyla başlayan krizdir. Birkaç yıl sürecek olan ayı piyasasını hazırlayan bu krizde binlerce teknoloji firması iflas etmiştir.
Emlak Piyasası Krizi: 2008 yılında ABD’de yoğun olarak verilen ve geri dönüşü olmayan yüksek riskli konut kredilerinin neden olduğu emlak piyasası krizi, kısa bir süre içinde tüm dünyayı etkisi altına aldı. Etkileri 10 yıldan daha fazla süren kriz sebebiyle tüm dünyada uzun süreli ayı piyasası yaşandı.
