Finansal piyasalarda enstrümanların değerini belirleyen yegâne şey arz ve talep dengesidir. Fiyat, satıcıların yoğun olduğu bölgedeyken düşmeye meyillidir. Keza aynı şekilde alıcıların yoğun olduğu bölgede de yükselmeye meyillidir. Bitcoin; Dolar, Euro, Pound ve Yen gibi fiat para birimlerinin aksine herhangi bir hükümet ya da yasal organ tarafından yönetilmeyen bir dijital varlıktır. Bu da volatilitenin -dalgalanmanın- yüksekliğinin sebebidir.
Kripto varlık yatırımcıları, herhangi bir aracıya ihtiyaç duymadan doğrudan işlemlerini gerçekleştirebilir. Bitcoin, ‘eşler arası ağ’ önermesiyle Ocak 2009’da Satoshi Nakamoto tarafından kurulmuştur. Bitcoin ile ödeme alan işletmelerin sayısının her geçen gün artmasıyla birlikte kripto varlıkların günlük yaşama entegre olması da hızlanıyor. Bu durum Bitcoin’e gerçek bir piyasa değeri veriyor.
Bitcoin, zaman içerisinde tüm bu olumlu gelişmelere ve blok zincir kullanımının yaygınlaşmasına rağmen çeşitli güvenlik sorunları ve volatilite sebebiyle hükumet ve merkezi kuruluşlar tarafından engellenmeye çalışılmıştır. En popüler zamanlarında dahi Bitcoin’in fiyatını neyin belirlediğine ilişkin net bir cevap bulmak zordu.
Tüm pazarlardaki mal ve hizmetlerin fiyatını doğrudan etkileyen arz-talep dengesi, Bitcoin’in de değerinin belirlenmesini sağlar. Satıcıların olduğu bölgede alıcılar daha fazla ise fiyat büyük olasılıkla artacaktır. Keza alıcıların olduğu bölgede satıcılar daha fazla ise fiyat büyük olasılıkla düşecektir. Bitcoin, çoğu finansal enstrümandan ziyade tek bir yerde işlem görmediği için arz ve talep eğrisine göre piyasa ve borsalar da fiyatı belirler.
Bitcoin’in Fiyatını Etkileyen Faktörler
Bitcoin’in fiyatını doğrudan etkileyen faktörler; arz ve talep, rekabet ve haberler, üretim maliyeti ve yasal düzenlemeler olarak dörde ayrılabilir.
- Arz ve Talep
Finansal piyasalarda işlem yapanlar arz ve talep yasasının farkındadır. Fakat bu duruma aşina olmayanların sayısı da epey yüksektir. Bitcoin’de fiyatı etkileyen ana faktör arz ve talep dengesidir. Arz ve talep, piyasanın ve belirli bir finansal enstrümanın fiyatının belirlenmeye yarar. Bitcoin’de her 4 yılda bir meydana gelen ‘halving’ adı verilen ve madencilere verilen ödülü yarıya indiren bir mekanizmadır. Bu sayede Bitcoin, enflasyona direnç gösterebilen bir kaynak haline gelir. Halving sonrasında Bitcoin’e talep artacağı için yüksek ihtimalle fiyat da artış gösterecektir. Zira geçmiş halving verileri bunu kanıtlar niteliktedir.
Bunun yanı sıra Bitcoin, sınırlı arza sahip bir kripto varlıktır. Satoshi Nakamoto tarafından 21 milyon adet üretilebileceği belirtilmiştir. Bitcoin’i üreten madenciler belirlenmiş olan bu sınıra ulaştıklarında herhangi bir ödül alamayacaklar. Ödüllerin yarıya indirilmesi durumu ise tüm Bitcoin’ler üretildikten sonra fiyatı büyük oranda etkilemeyecektir. O seviyeden sonra Bitcoin’in fiyatını belirleyecek etkenler genel itibarıyla gerçek yaşamdaki uygulamaları olacaktır.
- Rekabet ve Haberler
Medyada çıkan çeşitli haberler, Bitcoin ve diğer kripto varlıkların düşmesine ya da yükselmesine neden olabilir. Finansal sektörler arasında en düşük hacme sahip olan kripto para piyasası, spekülasyona da oldukça açık. Bu nedenle haberler ve çeşitli spekülatif açıklamalar Bitcoin’in fiyatını doğrudan etkileyebilir.
- Üretim Maliyeti
Bitcoin’de üretim maliyetleri, fiyatı etkileyen önemli faktörlerden biridir. Bu maliyetler arasında altyapı giderleri, madencilik için elektrik giderleri ve çoğunlukla da matematiksel algoritmaların zorluk seviyesi bulunmaktadır. Bitcoin’in algoritmaları içerisindeki çeşitli zorluk seviyeleri, kripto varlığın üretim hızını yavaşlatmaya ya da hızlandırmaya yarayabilir. Bu durum dolaylı yoldan Bitcoin’in arzını, doğrudan ise fiyatını etkiler.
- Yasal Düzenlemeler
Finansal piyasalarda fiyatı etkileyen önemli faktörlerden biri de yasal düzenlemelerdir. Hükümetler ve büyük ölçekli şirketler, fiyatı doğrudan etkileyecek açıklamalar ve kararlar alabilir. Bu noktada kripto para yatırımcılarının aklına ilk gelen örnek yıllar içerisinde süregelen Çin hükümeti yasaklamalarıdır. Çin yasaklamaları sonrasında fiyat istisnasız olarak düşmüştür. Bunun yanı sıra El Salvador’da Bitcoin’in resmi para birimi olarak kabul edilmesi de fiyatın yükselmesini sağlamıştır. Belirsizlik ve korku, yatırımcıların her zaman için ellerindeki kripto varlıkları ve finansal enstrümanları satmalarına neden olur.
Bitcoin’in Fiyatı Neden Bu Kadar Değişken?
Bitcoin’in kendi içerisindeki değerine ve gelecekteki bilinmez değerine ilişkin belirsizlik, kripto varlığın değişken olmasına neden olur.
Sonsuz miktarda olmaması sebebiyle her geçen gün çıkarılabilecek yeni Bitcoin’in sayısı düşmektedir. Bitcoin ve diğer tüm kripto varlıkların hacimsel değeri, diğer pazarlara göre düşük olduğu için yalnızca medyada bahsedilen birkaç spekülatif ifade dahi fiyatın önemli ölçüde değişmesine neden olabilir. Buna en büyük örnek ise geçmiş yıllarda yaşanan Tesla’nın Bitcoin ile ödeme almayı kabul edeceği haberidir. Bu haber önce fiyatı ciddi ölçüde yükseltmiş ardından Tesla’nın böyle bir hamle yapmayacağını duyurmasıyla fiyatın önemli boyutlarda düşmesine neden olmuştur.
